Kan digitalisering ons zorglandschap redden? Vier gezondheidsexperts breken hun hoofd over deze pertinente vraag in de videospecial van ‘Stemmen tot zorgen’. In dit tweede deel tackelt het panel één van de dringendste vraagstukken: het personeelstekort in de zorg. Kan digitalisering soelaas bieden?
Abonneer je hieronder op ‘Stemmen tot zorgen’ via je favoriete podcastkanaal
Het personeelstekort in de zorg wordt elke dag nijpender. Een voorbeeld: België ziet in de komende 5 tot 7 jaar 36% van de huisartsen met pensioen gaan. Bovendien geeft 50% van de Belgische artsen aan dat ze liever maar 38 tot 40 uur per week zouden werken dan de huidige 50 à 64 werkuren.
“Nieuwe artsen willen misschien minder hard werken dan de vorige generaties, maar ze doen het wel slimmer”, merkt Tom op. “Jonge zorgverleners organiseren zich meer in groep en besteden taken uit. Ze laten zich ook assisteren door ‘slimme’ digitale tools: apps en programma’s die bijvoorbeeld helpen om radiologiebeelden en bloedwaarden sneller te interpreteren.”
Vergroten die ‘slimme tools’ de kloof tussen zorgverlener en patiënt dan niet? Volgens Koen is het omgekeerde waar: “Digitaal klinkt misschien als het tegenovergestelde van empathisch, maar jonge zorgprofessionals willen net empathischer zijn. En technologie maakt dat mogelijk.”
Koen vertelt hoe technologie de zorg van zijn vader menselijker maakte. “Mijn vader moest er af en toe aan herinnerd worden om zijn medicatie te nemen. Met een stuk slimme software vervingen we de computerstem die dat deed door mijn stem. Sindsdien neemt mijn vader zonder problemen zijn pillen.”
Een ander voorbeeld is Mercy Virtual. “Dat is een ziekenhuis in Saint Louis, in de Verenigde Staten”, vertelt Koen. “Sta je ervoor, dan zie je een ziekenhuis als een ander. Maar binnen staat geen enkel bed. De patiënten? Die liggen thuis. Artsen monitoren hen vanop afstand, via schermen en sensoren. Efficiënt én menselijk, want de arts blijft thuis in zijn vertrouwde omgeving.”
Dirk vindt dat digitale zorg vooral toegankelijk moet zijn: “Mijn moeder zou blokkeren als ik haar een volledig nieuw digitaal platform zou opdringen. Maar laat ik haar zien hoe ze online medicatie aanvraagt of een doktersafspraak maakt, dan vindt ze dat wel makkelijk. Met eenvoudige, toegankelijke features kunnen we digitale zorg ingeburgerd krijgen.”
Ook bij zorgprofessionals moeten we digitalisering niet als iets groots en zwaars zien, vindt Dirk: “Er zijn veel specifieke taken die een verpleegkundige kan uitvoeren in plaats van een arts. Nu moet de huisarts dat bepalen, maar het zou efficiënter zijn om die triage al te doen wanneer patiënten hun afspraak maken. Een eenvoudige online bevraging die bepaalt of je een afspraak bij de arts of een verpleegkundige nodig hebt.”
Analyse: de New Deal
Efficiëntere taakverdeling in onze huisartsenpraktijken? Dat is een van de hoofddoelen van de New Deal. In deze analyse lees je alles over de New Deal.
Karlien zag met eigen ogen dat zorg optimaler georganiseerd kan worden. “De zeldzame ziekte van mijn dochter vereiste gespecialiseerde zorg”, vertelt ze. “Daarvoor belandden we in verschillende ziekenhuizen waar we vaak extra luiers nodig hadden. Ik moest dan eerst op het belletje duwen om een verpleegster te roepen. Die kwam kijken wat ik nodig had en keerde terug naar de verpleegpost om daarna weer terug naar onze kamer te komen met de luiers. Heel inefficiënt en ook geen taak om medisch personeel mee te belasten.”
“Veel mensen vrezen voor hun job en aarzelen om taken door te geven aan niet-medisch personeel of technologie”, beseft Karlien. “En toch zijn het net dat soort spanningsvelden waar digitalisering een logisch antwoord kan bieden, pikt Koen in.
“Ik begeleid een start-up die exact het probleem van Karlien wil oplossen met AI. Het bedrijf ontwikkelt technologie waarmee patiënten hun vraag kunnen inspreken via een toestel aan hun bed. Die vraag wordt automatisch vertaald naar een taak en doorgestuurd naar de verpleegpost. Dat zijn twee wandelingen uitgespaard voor een zorgverlener.”
Tom ziet hoe dezelfde problemen elders in Europa aangepakt worden. “In Nederland zijn er veel minder rusthuizen”, zegt hij. “De ouderenzorg gebeurt daar grotendeels thuis, met kleinere organisaties die strategisch digitale tools inzetten voor, onder andere, valdetectie en temperatuurmetingen. Daarin is de Belgische overheid volgens mij ook geïnteresseerd. De patiënt zo lang mogelijk thuishouden vergt wel een totale mentaliteitsverandering. En zoiets heeft tijd nodig.”
Ook mantelzorgers moet meer naar waarde geschat worden volgens Tom. “In Spanje is de rol van mantelzorger een structureel deel van het gezondheidssysteem. Familieleden of vrienden nemen er meer niet-medische zorgtaken over van de zorgverleners.” Dat klinkt Karlien, die mantelzorger is voor haar dochter, als muziek in de oren. “Ik werkte drie jaar lang niet en kreeg 700 euro per maand als mantelzorger. Dat was karig: ik was jong en ik moest een huis afbetalen.”
Volgens Tom zijn overheden en bedrijven nu aan zet. “Zij moeten investeren in projecten die kosten besparen en zichzelf zo terugbetalen. Al die nieuwe digitaliseringsinitiatieven in de zorg vormen een onderlaag, een fundering waarop de zorgsector kan bouwen.”
Verder lezen of kijken? Koen, Karlien, Tom en Dirk hadden het ook over deze onderwerpen:
Wil je meer ‘Stemmen tot zorgen’ horen? Abonneer je nu via je favoriete podcastkanaal!