Er gaat in België te weinig geld naar preventieve zorg. Dat is te wijten aan versnipperde politieke bevoegdheden en een te grote budgettaire focus op behandelingen. Nochtans is het potentieel van preventieve zorg groot: investeringen kunnen zichzelf tot 18 keer terugverdienen. Vier zorgexperts vertellen in ‘Stemmen tot zorgen’ hoe het beter kan.
Over ‘Stemmen tot zorgen’
In de Roundtable - ‘Stemmen tot zorgen’ praten zorgexperts met onze host Indra Dewitte over een specifiek topic binnen domeinen zoals digitale samenwerking, dataveiligheid en AI-technologie.
In de tweede videospecial schoven 4 experts aan om het te hebben over preventieve zorg:
- *Michaël Sels is diëtist en innovatiemanager klinische voeding aan het UZ Antwerpen. Verder is hij auteur en chef.
- *Dominique Vandijck is doctor in de medische wetenschappen en co-CEO van Stop Darmkanker.
- *Bert Vaes is huisarts, doceert aan de KU Leuven en is de drijvende kracht achter de huisartsenbarometers.
- *David Vergucht is apotheker. Hij focust op patiëntenadvies, met speciale aandacht voor preventie.
Abonneer je hieronder op ‘Stemmen tot zorgen’ via je favoriete podcastkanaal
Preventie maakt van 1 euro 18 euro
Dat ons zorgsysteem veel geld kost, is algemeen geweten. Maar als we niet opletten, gaat het helemaal de verkeerde kant op. “Onze zorg is zo goed als onbetaalbaar aan het worden”, waarschuwt Dominique.
“Onze ziekenhuizen liggen ongeveer voor de helft vol met mensen die lijden aan aandoeningen die het gevolg zijn van een jarenlange ongezonde levensstijl. Minder vermogende mensen zijn het kwetsbaarst. Vaak schuiven zij preventie voor zich uit door het kostenplaatje.”
“Nog geen 2% van het zorgbudget gaat naar preventie, terwijl elke preventie-investering zich tot 18 keer kan terugverdienen.”
Dominique Vandijck
Doctor in de medische wetenschappen
Ondanks het grote potentieel van preventie om onze zorgsector te ontlasten, investeert ons land er dramatisch weinig in. “In totaal gaat er in België zo’n 100 miljard euro naar onze gezondheidszorg”, weet Dominique. “Meer dan 98% daarvan gaat naar behandelingen. Nog geen 2% investeren we dus in preventie.”
Nochtans levert preventie wel degelijk op. Dat heeft de onderzoeksgroep van Dominique aan de UGent becijferd. “Van alle hervormingen die je kan doen in de gezondheidszorg, is gezondheidspromotie – of primaire preventie – de meest kosteneffectieve. Elke in preventie geïnvesteerde euro verdient zichzelf 14 à 18 keer terug. We moeten preventie dus niet zien als een kost, maar als een investering.”
“Waar de minister van Financiën van wakker ligt?
Van het stijgende aantal chronisch zieken in ons land.” In de eerste ‘Stemmen tot zorgen’-roundtable had healthcare-trendwatcher Koen Kas het ook over de financiering van ons zorgsysteem.
Financiering van preventie is absurd
Als preventie zulke grote voordelen oplevert, waarom kiest de politiek dan niet voor een andere koers in de financiering van ons zorgsysteem? Daar komt de complexiteit van de Belgische politiek bovendrijven, legt Bert uit.
“Preventie wordt op het Vlaamse niveau gefinancierd door het departement Welzijn. Terwijl behandelingen onder de federale bevoegdheid Volksgezondheid vallen. Dus als Vlaanderen meer in preventie investeert, dan zit de winst federaal. Dat leidt tot patstellingen.”
Dominique gaat akkoord. “Het is absurd om behandeling en preventie uit elkaar te trekken, en toch zijn we daar in België in geslaagd. Het is om kwaad van te worden.”
“Preventie en behandelingen zijn respectievelijk een regionale en federale bevoegdheid. Dat leidt tot patstellingen.”
Bert Vaes
Huisarts
Andere financiering, betere preventie?
Hoe kunnen we de financiering van ons zorgsysteem bijsturen en onze pijlen meer op preventie richten? Nu verdienen zorgverleners vooral aan hun prestaties. Dat zorgt voor een ongemakkelijke realiteit: als er meer zieken zijn, kunnen zorgprofessionals ook meer verdienen. Vanuit een preventieperspectief is dat systeem natuurlijk niet erg logisch.
Maar in het buitenland pakken ze het soms anders aan, weet Dominique. “In sommige Zuid-Europese landen betaalt de patiënt zelf nog een beperkt deel, en voor de rest krijgt het zorgteam een enveloppefinanciering toegewezen. Daarmee moeten ze samen aan de gezondheid van de patiënt werken.” Met zo’n systeem ben je natuurlijk wel gebaat bij meer preventie en minder consultaties.
Er komen wel initiatieven om ook in België de zaken anders aan te pakken, zoals de New Deal voor huisartsen. Bert: “Het merendeel van de huisartsen werkt vandaag nog volgens het ‘fee for service’-principe, waarbij ongeveer 30% van het bedrag forfaitair is. De New Deal zal die verhouding omgooien: 70% wordt forfaitair, en 30% fee for service. Met die vaste forfaitaire vergoeding kan je meer op preventie werken.”
“Het is raar dat wij weinig incentives hebben om aan preventie te doen en wij vooral verdienen aan mensen die medicatie kopen.”
David Vergucht
Apotheker
David stelt vast dat er voor apothekers weinig incentives zijn om aan preventie te doen. “Eigenlijk snijden we in ons eigen vel als we aan preventie doen, want zo verlagen we de verkoop van medicatie. Voor astma- en diabetesgesprekken en medicatienazicht krijgen we wel al een honorarium, maar dat is het voorlopig.”
Michaël ziet dezelfde problematiek in zijn specialisme. “Naar een diëtist gaan voor een preventieconsultatie kost al snel 10 keer meer dan een bezoek aan de huisarts,” weet hij. “Er is een – zij het kleine – suikertaks in België. Waarom investeren we het geld dat we daarmee ophalen niet volop in preventie?”
Naar een totaalaanpak van preventie
Michaël gaat nog even door op het thema van (on)gezonde voeding. “Ongezond eten is veel te ingeburgerd”, vindt hij. “Van Remco Evenepoel die reclame maakt voor pizza tot de scouts die koekjes verkopen om hun kas te spijzen: daar wringt iets. We zijn te bang om daar iets aan te doen.”
“Remco Evenepoel die pizza promoot, de scouts die koekjes verkopen: daar wringt iets.”
Michaël Sels
Diëtist
Michaël droomt van een totaalaanpak en licht dat toe met een voorbeeld. “Stel: een patiënt krijgt cholesterolverlagende medicatie en een doorverwijzing naar een diëtist voorgeschreven. Dan zou ik zeggen: betaal de medicatie alleen terug als de patiënt ook effectief naar een diëtist gaat. Vandaag is die incentive er niet en doet slechts een klein percentage van de patiënten iets met die doorverwijzing naar de diëtist.”
Zo’n aanpak is ook volgens Dominique the way to go. “En meer samenwerking tussen zorgverleners wordt daarbij cruciaal. Aan de overheid om een goeie synergie te vinden tussen huisartsen, apothekers …”
Verder lezen of kijken? Michaël, Dominique, Bert en David gingen ook dieper in op deze onderwerpen:
• Preventie komt te vaak te laat
• Preventie begint bij de patiënt
• Hoe doen zorgprofessionals al aan preventie?
• Hoe kan digitalisering preventie boosten?
>> Bekijk hier de volledige aflevering.
Preventie: burgers sensibiliseren of taak van de zorg?
Primaire en secundaire preventie: doen we genoeg in België?
