De Belgische gezondheidszorg staat voor grote uitdagingen. Een groeiend aantal ouderen, een tekort aan zorgprofessionals, en een complex zorgsysteem leiden tot druk op het systeem. Maar hoe kan digitalisering de thuisverpleging transformeren en deze uitdagingen aanpakken? In dit gesprek met Saida Qnioun, een thuisverpleegkundige met een eigen praktijk, duiken we in de huidige stand van zaken en de toekomst van de thuisverpleging in België.
De toenemende vraag naar thuisverpleging
Saida begon haar carrière als zorgkundige in een woonzorgcentrum. Ze volgde een opleiding tot verpleegkundige en werkte als hoofdverpleegkundige. In 2023 nam ze de sprong naar zelfstandige thuisverpleging en heeft nu haar eigen praktijk: Sea-Care.
Ze merkt een opvallende trend: een toename van thuisverpleegkundigen, vooral in haar regio. Tegelijkertijd zien woonzorgcentra een daling in bezetting. Veel mensen kiezen voor thuiszorg, ook bij langdurige ziektes. De concurrentie onder thuisverpleegkundigen is dan ook hoog. Dit resulteert in veel advertenties op sociale media en in kranten. Kleine praktijken hebben het moeilijker om personeel te vinden, vaak omdat ze lagere lonen bieden en minder patiënten hebben. Grote praktijken hebben daarentegen geen problemen met het aantrekken van personeel.
“Ik merk vooral een toename van thuisverpleegkundigen in onze regio op. Maar ik zie wel dat de woonzorgcentra leeg lopen.”
Saida Qnioun
Zelfstandig thuisverpleegkundige
De rol van digitalisering in de thuisverpleging
De digitalisering speelt een steeds belangrijkere rol in de thuiszorg. Zorgexpert Tom Claes wees in de eerste Roundtable 'Stemmen tot zorgen' op voorbeelden uit Nederland en Spanje, waar thuiszorg veel verder is ontwikkeld. In Nederland is er een verschuiving naar kleinere, thuisgebaseerde organisaties met behulp van digitale tools zoals valdetectie en temperatuurdetectie. In Spanje krijgen mantelzorgers een officieel statuut, waardoor ze beter betrokken zijn bij de zorg. Het inzetten op thuiszorg met digitale ondersteuning kan een antwoord zijn op het tekort aan zorgprofessionals.
Want de nood is er effectief. Het aantal afgestudeerde verpleegkundigen in België daalde met 40% tussen 2018 en 2023. Dit tekort is echter niet overal even sterk voelbaar. In de thuisverpleging is er juist een toename van professionals, terwijl woonzorgcentra te kampen hebben met personeelstekorten.
Uitdagingen in de communicatie en coördinatie
Een belangrijke uitdaging in de thuisverpleging is de communicatie en coördinatie tussen verschillende zorgverleners. Patiënt expert Karlien Hollanders beschrijft haar ervaringen met verschillende apps en systemen, wat leidt tot fragmentatie en communicatieproblemen.
“Ik werk met mijn apotheek met een bepaalde app, maar een andere apotheek kan niet met die app werken bijvoorbeeld. Ik ben dus wel fel gebonden aan die ene apotheek, om samen te werken, wat ik fijn vind, want die is gelukkig heel vaak goed bereikbaar. Maar als die dan niet bereikbaar is, is het wel de bedoeling dat ik bij een andere zorgverstrekker ook terecht kan. Met even goede zorg, en dat die onmiddellijk weet natuurlijk wat jij bedoelt hè?”
Saida beaamt dit. Ze gebruikt verschillende communicatiekanalen, waaronder Siilo (een beveiligde app), e-Healthbox, Facebook Messenger, WhatsApp, e-mail en telefoon. Dit gebrek aan uniformiteit bemoeilijkt de samenwerking en de zorgcoördinatie.
Een cruciaal punt is de medicatie. De communicatie tussen ziekenhuis, huisarts en thuisverpleegkundige over medicatieschema’s loopt vaak stroef. Verschillende systemen, een gebrek aan integratie en een achterstand in de digitalisering bemoeilijken een efficiënte communicatie.
“Het zou gemakkelijk zijn als de apotheek, de arts en de verpleegkundige in één systeem rond medicatie kunnen werken, dat dit gewoon altijd up-to-date moet zijn.”
Saida Qnioun
Zelfstandig thuisverpleegkundige
Digitale tools: kansen en uitdagingen
De mogelijkheid voor patiënten om hun eigen gezondheidsparameters te volgen via smartwatches en andere apparaten wordt door Saida gezien als een positieve ontwikkeling, hoewel ze benadrukt dat dit niet zonder toezicht van zorgverleners moet gebeuren. De nauwkeurigheid van dergelijke apparaten kan namelijk variëren.
De data die verzameld wordt via slimme apparaten kan bijdragen aan een beter inzicht in de gezondheidstoestand van de patiënt en kan preventieve zorg vergemakkelijken. Dit kan de druk op de zorg verlichten, hoewel dit momenteel beperkt is door de huidige nomenclatuur en de beperkte vergoedingen voor preventieve zorg. De vergoedingen zijn voornamelijk gericht op curatieve en palliatieve zorg, terwijl preventieve zorg vaak onderbelicht blijft.
De toekomst van de thuisverpleging: een visie
Saida’s visie op de ideale zorgsituatie over tien jaar is er een van meer integratie van digitale tools en verbeterde communicatie. Ze ziet mogelijkheden in het gebruik van slimme technologie zoals automatische deuren en plafondliften om de zelfredzaamheid van patiënten te bevorderen.
De integratie van verschillende zorgsystemen en een uniforme manier van datadeling is volgens haar essentieel voor een efficiëntere samenwerking tussen zorgverleners. Deze verbeterde communicatie kan leiden tot minder onnodige consultaties en een betere zorgcoördinatie.
De rol van thuisverpleegkundigen in preventieve zorg zou meer benadrukt moeten worden. Preventief ingrijpen kan leiden tot het voorkomen van ernstigere gezondheidsproblemen en het verminderen van de druk op het zorglandschap.
“We hebben heel veel patiënten die een personenalarm hebben. Toch vind ik dat dit nog te weinig gebruikt wordt. Ook voor mensen die geen thuisverpleging hebben, maar gewoon ter preventie.”
Saida Qnioun
Zelfstandig thuisverpleegkundige
De uitdaging van preventieve zorg
Het huidige zorgsysteem is vooral gericht op curatieve en palliatieve zorg, wat betekent dat thuisverpleegkundigen vaak pas ingeschakeld worden wanneer een probleem zich al heeft voorgedaan.
Saida benadrukt het belang van preventieve zorg, waarbij verpleegkundigen proactief de gezondheid van patiënten kunnen monitoren en vroegtijdig ingrijpen. Het ontbreken van vergoeding voor veel preventieve zorgacties is echter een grote belemmering. Ze beschrijft hoe ze vaak extra tijd besteedt aan psychosociale ondersteuning, maar dat dit niet vergoed wordt. Ze voert ook taken uit, zoals het halen van medicatie of het opruimen van het huis, die niet binnen de nomenclatuur vallen. Dit illustreert de kloof tussen de werkelijke zorgbehoeften en het huidige vergoedingsysteem.
“Ik denk dat er meer moet ingezet worden op preventie vanuit het RIZIV. Door die parameters op te sporen kunnen we bijvoorbeeld sneller een hartfaal of hypertensie zien.”
Saida Qnioun
Zelfstandig thuisverpleegkundige
Vergoeding en tijdsmanagement in de thuisverpleging
Deze vergoeding voor thuisverpleging is een belangrijk aspect. Saida vertelt dat ze wel extra vergoeding ontvangt voor langdurige wondzorg, maar dat veel taken die veel tijd vergen, zoals psychosociale ondersteuning, niet vergoed worden. Dit zorgt voor een onevenwicht tussen de tijd die aan patiënten besteed wordt en de vergoeding die ervoor ontvangen wordt.
Om toch voldoende tijd te kunnen vrijmaken voor elke patiënt, plant Saïda haar rondes zorgvuldig. Ze zorgt ervoor dat de rondes niet te zwaar zijn, en werkt soms met twee verpleegkundigen op een ronde om extra tijd te creëren. Het aanbieden van kwaliteitsvolle zorg staat hierbij centraal.
De sociale rol van de thuisverpleegkundige
De rol van de thuisverpleegkundige gaat veel verder dan enkel medische zorg. Saida legt uit hoe ze een belangrijke sociale rol speelt in het leven van haar patiënten. Ze luistert naar hun verhalen, drinkt een kop koffie met hen, en helpt hen bij praktische zaken. Dit is vaak het enige sociale contact dat deze mensen op een dag hebben.
Saida en haar team hechten veel belang aan het opbouwen van een band met de patiënten en hun families. Ze zorgen voor een gepersonaliseerde aanpak, waar de noden en wensen van de patiënten centraal staan. Deze persoonsgerichte benadering is een belangrijk aspect van hun werk en draagt bij aan de holistische zorg.
Patiënten en digitale communicatie: een individuele benadering
De bereidheid van patiënten om digitale tools te gebruiken varieert sterk, afhankelijk van leeftijd en technologische vaardigheden. Saida heeft patiënten van 90 jaar die vlot met tablets overweg kunnen, maar ook patiënten van 70 of 80 jaar die nog nooit met een smartphone of tablet gewerkt hebben. De aanpak moet daarom altijd individualistisch zijn.
In de toekomst verwacht Saida wel een toenemend gebruik van digitale tools in de thuisverpleging. De uitdaging ligt in het vinden van de juiste balans tussen technologie en menselijke interactie. De focus moet altijd blijven liggen op de behoeften van de patiënt.
Conclusie: de toekomst van thuisverpleging in digitale tijden
De digitalisering van de thuisverpleging in België bevindt zich in een fase van evolutie. Er zijn al veel positieve ontwikkelingen, maar er zijn ook nog uitdagingen. De integratie van verschillende systemen, een uniforme manier van communicatie en een sterkere focus op preventieve zorg zijn cruciale stappen voor de toekomst.
De rol van de thuisverpleegkundige is daarbij meer dan alleen medische zorg: het is ook een sociale functie, waarbij het bieden van een persoonsgerichte en holistische aanpak centraal staat.
Door de krachten van technologie en menselijke zorg te combineren, kan de thuisverpleging een belangrijke bijdrage leveren aan de verbetering van de gezondheid en het welzijn van de Belgische bevolking.
Over de Connecting Care-podcast
De Connecting Care-podcast is dé podcastreeks over de digitalisering van de Belgische zorg. In elke aflevering praat onze host Sooike Stoops met een zorgexpert over een specifiek topic binnen domeinen zoals digitale samenwerking, dataveiligheid en AI-technologie.
We gaan verder met de audiopodcastreeks en zoeken met thuisverpleegkundige Saida Qnioun naar een antwoord op 1 centrale vraag: kan digitalisering ons zorglandschap redden?
Abonneer je hieronder via je favoriete podcastkanaal
Thuisverpleegkundige Saida: Ik merk een toename van thuisverpleegkundigen op
Arts, apotheker en thuisverpleegkundige in één systeem rond medicatie
