Kan AI het tekort aan zorgprofessionals oplossen?

Is AI de gedroomde oplossing voor het personeelstekort in de zorg? Of mogen we er nu ook niet té veel verwachten? Vier experts deelden hun antwoorden op deze vragen in ons panelgesprek ‘Stemmen tot zorgen’.

Over ‘Stemmen tot zorgen’

‘Stemmen tot zorgen’ is een reeks gesprekken over de digitalisering van het Belgische zorgsysteem. In de derde videospecial sprak Indra Dewitte met 4 experts over AI:

*Siegfried Van Eygen is senior arts ICT bij Domus Medica, bestuurslid bij Recip-e en huisarts in Bissegem.

*Ann Dierickx is advocaat-partner bij Dewallens & partners en gastprofessor aan de Universiteit Antwerpen.

*Louis Verdonckt is medeoprichter van Cavell, een AI-tool die spraak omzet in notities tijdens consultaties.

*Andries Clinckaert is medeoprichter van Tiro.health, een AI-tool die specialisten helpt bij hun medische verslaggeving.

Waar zijn die handen?

“Ik denk het niet”, reageert Siegfried kort maar krachtig op de vraag of AI het grote tekort aan zorgprofessionals zal oplossen. “We hebben vooral handen nodig in de zorg. Ik zie een AI-robot niet meteen mensen verzorgen of op het toilet zetten. Medicatie uitdelen in een ziekenhuis behoort misschien net wel tot de mogelijkheden.”

“Daar ga ik maar deels mee akkoord”, pikt Louis in. “Een robot zal natuurlijk geen pampers verversen, maar artsen en zorgkundigen zullen dankzij AI wel meer tijd kunnen vrijmaken voor hun effectieve zorgtaken. Uit studies blijkt dat zorgprofessionals 30 tot 50% van hun tijd aan administratie spenderen. Nemen AI-tools een deel van dat werk weg, dan kan een arts een patiënt meer zien of de zorgkwaliteit verbeteren.”

“Een ander aspect in het tekort aan zorgprofessionals is de hoge mate van uitval”, vervolgt Louis. “Vaak gaat het om burn-outs omdat er te veel administratie komt kijken bij de job. Werk dat eigenlijk geen zorgverlening is. AI zou dus ook de uitval kunnen verlagen.”

“We hebben vooral handen nodig in de zorg. Ik zie een AI-robot niet meteen mensen verzorgen of op het toilet zetten.”

Siegfried Van Eygen

Huisarts / Domus Medica

Dokter of kamillethee?

“In een ideaal scenario lost AI al onze problemen op”, droomt Andries heel even weg. “Maar we moeten ook heel realistisch zijn: er komt enorm veel zorgvraag op ons af. We kunnen wel tools ontwikkelen om de administratieve last te verminderen, het is een nuloperatie als er evenveel zorgvraag bijkomt.”

“Kijk bijvoorbeeld naar medische beeldvorming. De vraag stijgt ook daar exponentieel. We moeten onszelf als maatschappij de vraag stellen of we voor elk hoestje of jeukje wel naar de huisarts of specialist gaan. Dat is natuurlijk een heel ander debat dan technologie …”

“Ook daar kan AI een rol spelen”, countert Ann. “Om te triëren in het ziekenhuis of in een huisartsenpraktijk, bijvoorbeeld. Er bestaan al tools om patiënten vooraf te screenen en te bepalen of ze door de arts geholpen moeten worden of door een verpleegkundige die dan simpelweg kan zeggen: “kruip in je bed en drink een kamillethee”.”

“Een robot zal geen pampers verversen, maar artsen en zorgkundigen zullen dankzij AI wel meer tijd kunnen vrijmaken voor hun effectieve zorgtaken.”

Louis Verdonckt

Mede-oprichter Cavell

“De studies zijn verdeeld over dat soort technologie”, tempert Andries het optimisme. “Je hebt al apps waarmee je zelf foto’s kan nemen van een vlekje op je huid. Hoe makkelijker dat wordt, hoe meer mensen dat zullen doen. Maar zo krijg je ook weer meer kans op vals-positieven, en dus opnieuw langere wachtlijsten bij de dermatoloog.”

“Dat zal verbeteren zodra die apps meer op punt staan”, vult Louis aan. “Maar ik zie dat niet binnen dit en vijf jaar gebeuren. Al geloof ik wel heel sterk dat de zogeheten nuldelijnszorg – mensen weghouden van de dokter zolang dat mogelijk is – een deel van de oplossing is.”

“We kunnen wel tools ontwikkelen om de administratieve last te verminderen, het is een nuloperatie als er evenveel zorgvraag bijkomt.”

Andries Clinckaert

Mede-oprichter Tiro.health

Geen AI zonder mensen

Een ziekenhuis met alleen maar artsen en AI die mensen de juiste richting uitstuurt, is dat een realistisch toekomstbeeld? Siegfried gelooft er wel in. “In China bestaat het al”, treedt Louis hem bij. “Er zit dus wel toekomst in. Al gaat een patiënt nog altijd graag bij de huisarts omdat er een vertrouwensrelatie is. Ik weet niet of ik het zomaar zou accepteren als een AI-systeem me stuurt: je bent niet ziek genoeg, blijf maar thuis.”

Is technologie dan wel de manier om het tekort aan zorgprofessionals aan te pakken? “Het is maar één stuk van de puzzel”, zegt Louis. “Er zijn ook systematisch te weinig mensen die in de zorg willen stappen. De sector moet dus misschien ook wat sexyer worden.”

“Ik ga ervan uit dat er altijd een zorgverlener achter de AI-systemen zal zitten om erop toe te zien dat alles correct verloopt. Het zou problematisch zijn als we alles overlaten aan AI.”

Ann Dierickx

Advocaat / Gastprofessor UA

Andries ziet wel een gevaar: “Als de triage beter wordt, dan zullen er alleen zware gevallen overblijven in de zorg. Dat maakt de job van zorgprofessional weer zwaarder.” Hij komt wel meteen met een oplossing op de proppen: “Laat ons AI ook meer inzetten in preventieve zorg. Zo kunnen we ervoor zorgen dat mensen niet ziek worden.”

“Ik ga ervan uit dat er altijd een zorgverlener achter de AI-systemen zal zitten om erop toe te zien dat alles correct verloopt”, besluit Ann. “Het zou problematisch zijn als we alles zouden overlaten aan artificiële intelligentie, zeker als je kijkt naar de wetgeving die vandaag in voege is.”

Het besluit: AI zal niet meteen veel zorgtaken overnemen van zorgprofessionals, maar kan wel administratieve last wegnemen. Zo komt er meer tijd vrij om zorg te verlenen. Ook in preventieve zorg ligt veel toekomst voor AI. Preventieve zorg was trouwens het centrale thema in de vorige ‘Stemmen tot zorgen’.

Verder lezen of kijken? Siegfried, Ann, Louis en Andries debatteerden ook over deze stellingen:

•    Kunnen zorgprofessionals niet meer zonder AI?
•    Patiënten zien liever geen AI bij de dokter.
•    Wetgeving zet een rem op de AI-revolutie.
•    Zorgprofessionals hebben twijfels bij AI.

Of bekijk de volledige roundtable (video).